A través de Silencio, Martin Scorsese di ser partícipe dunha experiencia relixiosa. Admito que a declaración é intencionadamente tramposa, xa que o veterano realizador refírese á novela escrita por Shusaku Endo hai xa medio século e non á nova cinta que acaba de ver a luz, pero non dubido que o proceso de facer realidade un proxecto de tal magnitude fose, polo menos, unha intensa viaxe de descubrimento persoal. E non o digo en balde: o cineasta de Queens, outrora monaguillo e seminarista, leva empeñado en trasladar Silencio á pantalla desde que o arcebispo Paul Moore lle regalara xa daquela o libro.
Cun director tan querido por crítica e público aos mandos e cunha idea tan firme na cabeza supoño que só cabe esperar a excelencia. Sobre todo se se trata dun proxecto tan persoal, cunha produción cuxa dilatación no tempo tan só é comparable á da metraxe do produto final: case 160 minutos de puro cinema.
Silencio conta a accidentada viaxe de dous xesuítas portugueses (Andrew Garfield e Adam Driver) que penetran no Xapón do s.XVII en plena persecución dos cristiáns para tratar de pescudar se son certos os rumores de que o seu mentor (Liam Neeson) cometeu apostasía. O verdadeiro potencial da historia (de corte bastante clásico e marcado carácter biográfico a pesar de centrarse en personaxes ficticios) reside no relato do sufrimento, as miserias e a estoica loita das comunidades de Kakure Kirishitans (ou cristiáns ocultos) contra o constante acoso das autoridades nipoas.
Deseguido chama a atención o envoltorio. Unha inmersiva fotografía, de paisaxes hipnóticos e composicións potentísimas froito do perfecto tándem entre Scorsese e Rodrigo Prieto (O lobo de Wall Street ou a inesquecible Brokeback Mountain) marcada pola inconfundible pegada do realizador. Con todo, e aínda que resulte facilmente detectable, esta non é unha película que exhiba con demasiado descaro o selo Scorsese.
Polo xeral, Silencio fai gala de certa austeridade formal, apostando moito máis pola contención e o ritmo pausado e afastándose así do estilo característico das que moitos (entre os que me inclúo) poderían considerar as súas grandes obras. De aí imaxino que poida provir certa decepción e mesmo mosqueo de quen espere máis un Taxi Driver ou Un dos nosos que A última tentación de Cristo.
Ensañarse con iso, con todo, considero que é pasar por alto a técnica e a capacidade narrativa dun cineasta que aos seus 74 anos está claro que aínda ten moito que ofrecernos. Porque a cinta, máis aló das formas, é un relato fascinante sobre o valor, as dúbidas e a capacidade de sacrificio, que traballa moitísimos niveis por encima de posibles reivindicacións relixiosas ou glorificacións católicas e é capaz de instigar as máis profundas reflexións.
Sempre é satisfactorio percibir unha visión de autor detrás dunha superproducción tan descomunal, e aínda que neste caso estea moi lonxe de compartir a paixón relixiosa que desprende o seu director, resulta agradable comprobar, unha vez máis, o poder do cinema para sentirte partícipe dunha historia que vira ao redor dun sentimento co que non comulgas en absoluto. Silencio funciona, antes que de ningunha outra maneira, a nivel humano.
Esta non é, desde logo, unha das mellores obras de Scorsese, máis polo elevado da súa traxectoria que porque Silencio realmente fose unha fochanca no camiño. Ao que goce máis, digo, da súa outra faceta, máis visceral e agresiva que contemplativa é probable que esta última cinta lle sáiba a pouco, pero o esforzo e dedicación persoal que desprende cada frame de Silencio fai que mereza a pena mergullarse na vertente máis descoñecida do seu cinema.
Puidese parecer que a película ben merecería o título de prescindible dentro da filmografía dun director que nos deu tanto e tan bo. Iso déixovolo a vós. Oxalá todas as películas prescindibles merecesen tanto a pena como esta.
Miguel García Otero.
