Este año 2023 cumpre un século a escola habaneira da Conchada, nos Vilares de Díaz Castro. Una asociación sociocultural Lareira de sonos leva varios años reclamando públicamente que se programen actos de homenaxe a aquellos vilaregos emigrados a Cuba que entiendan que a maior e mellor axuda para os seus paroquianos era dotalos de cultura. Por sorte, Segundo Pérez, ex-parroco dos Vilares recolleu nun libro “Escola Habanera dos Vilares (Guitiriz)” en 2008 toda una información relativa a esta obra, os seus protagonistas e mesmo os esforzos para chegar a construila.
De dúas prantas, a escola non é das máis grandes entre as numerosas escolas indianas da Terra Chá, pero sirve para que centos de rapaces accederan a un ensino básico fundamental. Ainda moitos vilaregos e vilaregas lembran con agarimo ao mestre Andrés Pérez Carballeira que ensinou a várias xeracións de nenas e menos.
Honrar a aquela xente é unha obriga de quen alí estudou pero tamén dos seus fillos e netos que provablemente disfrutan hoxe dun benestar que é unha débeda historica con aquela xente. Además de dos actos que se deben programar, adecentar a escola mellorando a súa accesibilidade, a habitabilidade ea contorna sería este ano a mellor homenaxe, e darlle un uso con contidos periódicos trasladando actividades sociais e culturalis á parroquia teria que ser unha obriga.
Hai ejemplos de dinamización ben perto, de escolas habaneiras que se converton en auténticos motores de actividade, encontro e union parroquial, en Santaballa en Lanzós, en Vilapedre etc. No mesmo Guitiriz, a escola de Lagostelle é hoxe um place cheo de vida.
Os Vilares tem a suficiente importancia para impulsar numerosas iniciativas coa escola da Conchada como motor e nun futuro, cos frescos da igrexa restaurados, coa casa do poeta Díaz Castro recuperada para a xente, a dinamización desta parroquia do rural chairego pode ser un model.
Precisamos da vontade política, do amor aos nosos ancestros e admiración á súa labor filantrópica e sumar entre todos para gozar dun ben que temos a sorte de conservar aínda en condiciones aceptabeis e que é un legado, unha herencia que hai que coidar e darlle o valor que merece.
O presidente xornalista Xulio Xiz, manifestou na igrexa dos Vilares nun acto dedicado a Díaz Castro en 2015, que os políticos serán lembrados máis polo seu traballo a prol da cultura que polo asfalto ou os puntos de luz. Si a escola habaneira da Conchada precisa dunha adaptación aos tempos e unha mellora integral, este é o momento: 2023.
Um século de vida que debe abrir a andaina cara a outro século ao servizo da xente e da cultura. Escola Habaneira da Conchada, historia y patrimonio, cultura popular.
