O Tribunal Superior de Xustiza de Galicia (TSXG) declarou nula a sentenza da Audiencia Provincial de Lugo que condenou, de acordo con o veredicto do tribunal do xurado, a prisión permanente revisable a unha veciña de Muimenta por asasinar á súa filla de sete anos en maio de 2019, cando se atopaba “durmindo con ela na súa habitación e, probablemente, adormecida pola Trazodona que lle subministrara”.
A Sala do Civil e Penal, que acolleu o recurso de apelación interposto pola defensa da condenada, ordenou a devolución da causa á Audiencia Provincial de Lugo para a celebración dun novo xuízo con diferente tribunal. Os maxistrados conclúen que a resolución carece de motivación nun “elemento esencial”: a determinación do grao de imputabilidade da acusada. Así, explican que esa cuestión é “o verdadeiro cabalo de batalla da causa”, tendo en conta de que, “á marxe de determinadas circunstancias, de todo punto inocuas”, a acusada deu morte á súa filla.
O TSXG indica que o tribunal do xurado considerou probado que “o trastorno psicótico non especificado e/o trastorno da personalidade de tipo mixto que tiña diagnosticado a acusada, afectaba parcialmente ás súas facultades mentais e non de forma importante e, polo tanto, á súa capacidade para comprender a licitude do feito e/o á súa capacidade de autocontrol e autodeterminación para actuar conforme á devandita comprensión”. Esa declaración probatoria, segundo advirte o alto tribunal galego, “simplemente se ten por certa coa seguinte mención: ‘Baseado nos informes da pericial conxunta de Psicoloxía e Psiquiatría’”.
A sala sinala que a propia sentenza da Audiencia Provincial “recoñece a dificultade que presenta a decisión sobre a posible concorrencia de causas que poderían determinar a apreciación dunha circunstancia modificativa da responsabilidade”. De feito, o órgano provincial apunta na resolución: “o xurado foi informado, en presenza das partes, da transcendencia xurídica das súas decisións, sempre limitando a súa apreciación aos feitos xustificativos das eventuais circunstancias, con indicación da súa obriga de despexar a posible dúbida na forma máis favorable á acusada. Optou pola mínima afectación de facultades”.
O TSXG salienta que o xurado “simplemente opta, pero non motiva a súa decisión, non especifica o porqué da súa elección”. Os maxistrados inciden en que “non pode admitirse como suficiente a referencia xenérica, acrítica, en bloque, á proba pericial psicolóxica e psiquiátrica, precisamente pola complexidade que entraña e a súa falta de univocidade”. A Sala do Civil e Penal asegura que basta a lectura da sentenza para comprobar como non houbo un só criterio -referente á imputabilidade da acusada-, “senón que existiron opinións enfrontadas que esixirían, ou esixen, un grao de motivación, sequera sucinto, breve ou compendioso, para fixar ou comprobar a racionalidade da decisión”.
De feito, fai referencia a que, segundo o fallo da Audiencia Provincial, a xuízo dunha doutora, a acusada presentaba un trastorno mental severo de tipo psicótico, constitutivo dunha anomalía grave das súas facultades intelectivas e volitivas. “A sentenza afirma que ese informe psiquiátrico e a súa explicación en xuízo non foron convincentes para o xurado, con todo, nada diso dixo o xurado ou, cando menos, non xustificou por que non era convincente, dato esencial”, aseguran os maxistrados.
“Un pronunciamento inmotivado é arbitrario, por máis que poida ser acertado”, recalca o TSXG, á vez que aclara que á hora de resolver o recurso de apelación presentado pola acusada non decide “sobre o acerto da decisión, senón sobre o modo e maneira ao que se chegou á decisión que se plasma no veredicto e, finalmente, na sentenza”. Contra a resolución cabe presentar recurso de casación ante o Tribunal Supremo.
Voto particular
A sentenza do alto tribunal galego conta cun voto particular en contra dun dos tres maxistrados, quen entende que o fallo da Audiencia Provincial de Lugo contén “unha explicación suficiente da decisión adoptada no ámbito da imputabilidade, pois os xurados eran conscientes, polas explicacións dadas, da transcendencia da súa decisión”. O xuíz afirma que a conclusión do xurado flúe da proba pericial conxunta, pois considera que se mantivo “só un certo matiz sobre o grao de afectación, coincidindo todos en que é parcial, aínda que a psiquiatra de Teixeiro cualifícao de máis significativo que os seus compañeiros”.
“O xurado tivo que elixir entre catro posibilidades en relación coa patoloxía padecida pola acusada, e fíxoo no sentido de que concorría unha afectación parcial, que non limitaba de forma importante a súa aptitude para entender e querer o significado da súa acción”, indica o maxistrado, quen asegura que a opción elixida é “coherente co resultado probatorio, do que resulta que a súa patoloxía, que tivo episodios delirantes, nin a padecía no momento dos feitos nin tiña relación coa nena”.
