Resulta curioso comprobar como nunha sociedade cada vez máis marcada polo individualismo, onde a conciencia de clase dá as súas últimas rabexadas e ver a palla no ollo alleo parece ser deporte nacional, cando actuamos como conxunto, como masa, convertémonos unha sociedade decididamente autocrítica. Non coñezo con exactitude os porqués deste comportamento, aínda que intúo que terán moito que ver coa situación sociopolítica dun país que sufriu 40 anos de ditadura franquista e moi pouco con esas calidades intrínsecas que acostuman (e acostumamos) a adxudicarnos en non poucas ocasións. Somos un país de pícaros, din.
En calquera caso, é difícil non estar familiarizado con este tipo de actitudes. Estamos continuamente expostos a unha incesante exaltación de todo o que veña de fóra e un menosprezo absoluto polo produto nacional. E admito ser parte do problema. Mea culpa. Todo isto condúcenos, naturalmente, ao máximo expoñente cultural desta conduta: “o cinema español é unha merda”. Non vou facer aquí (non podería) unha defensa contra vento e marea do cinema patrio. Nin sequera sei se ten sentido facer tanto fincapé na nacionalidade das películas cando non conforman ningún tipo de corrente narrativa e entre elas non teñen nada en común máis aló do seu lugar de procedencia. En calquera caso, vou tratar de achegar o meu granito de area.
Rodrigo Sorogoyen asina a súa terceira película e con ela, o seu primeiro thriller: Que divos perdóenos. E faio nun momento no que o panorama nacional atópase repleto deles. Non sei se será cousa do clima ou da crise económica pero o certo é que o xénero parece estar a sentarlle fenomenal ao noso cinema.
A cinta en cuestión narra a procura do que parece ser un asasino en serie por parte de dous inspectores de policía. Sen facer ruído. Sen levantar merda. O Papa acaba de chegar a Madrid e todo o asunto debe levarse con coidado. Aquí, como en toda boa película sobre casos policiais, o de menos é o caso: esta é unha historia de conflitos. Os conflitos dos protagonistas entre eles e cos seus máis achegados. Cunha cidade implacable. Cos seus demos internos e con aquel outro que corretea polas rúas de Madrid, violando e asasinando a anciás. Non necesariamente nesa orde, por certo.
Sorogoyen consegue, a través dunha man suxestiva e dotada para a dirección, un deseño de produción espectacularmente acertado e un puñado de obxectivos angulares, recrear o ambiente dunha capital sumida nun profundo estado de decrepitude, onde imperan a calor, a violencia e a desigualdade. Faio da man dun guión intelixente e con garra, que sabe conciliar de maneira excelente o suspense e a intriga policíaca co estudo de personaxes. Que non ten medo a tomarse o seu tempo e deixar de lado a procura do asasino para profundar nos seus protagonistas cando o cre pertinente. Todo iso impregnado dun subtexto católico que lle senta de morte, que foxe da crítica fácil e o discurso baleiro.
Pero a verdadeira potencia narrativa de “Que Dios nos perdone” vén da man dos seus dous protagonistas. Antonio da Torre interpreta a un policía tímido, calado e metódico, continuando coa tónica habitual dos seus últimos papeis, tanto en ton como en calidade. O seu personaxe, Velarde, vaga pola comisaría como o elemento estraño, o inspector esaxeradamente profesional nun mundo de patanes e de mediocridade. Carrexando desde neno unha tartamudez sobrecolledora. Tratando de atrapar a un asasino co que ten máis en común do que lle gustaría admitir; ao seu espello negro.
O encargado de dar vida ao outro protagonista é Roberto Álamo. Se o traballo de La Torre xa era sobresaliente, este é directamente excepcional. É dos dous o espécime máis humano e, o que é peor: o máis común. Encarna a mediocridade da que trata de fuxir o seu compañeiro, pero tamén a agresividade, a suor, a violencia. Camiña durante toda a cinta directamente sobre a liña que separa a condescendencia do desprezo máis absoluto, sen chegar nunca a caer do todo cara a ningún dos dous lados. Dicía Boyero na súa crítica que non soportaba ao personaxe: intolerablemente macarra, hiperviolento co mundo e consigo mesmo (?) aínda que plasmado de forma modélica. Touché.
O todo non sempre é igual á suma das súas partes, pero neste caso a perfecta conxunción de cada un dos seus elementos máis importantes (ambiente, personaxes e intriga) dá como resultado unha película fascinante, ambiental e sórdida no mellor dos sentidos, que nada (nada) ten que envexar a calquera thriller Hollywoodiense.
Levaba un tempo querendo escribir sobre algunha película española pero atopar un oco para facelo acabou por ser unha tarefa moito máis complicada do que parecía nun principio. Con todo e a modo de resumo: nos últimos dous meses puiden ir ao cinema para ver Tarde para a ira, con Raúl Arévalo debutando na dirección e O home das mil caras, a nova cinta de Alberto Rodríguez tras a fantástica A illa mínima. Ademais, por suposto, da que encabeza todo este texto.
O resultado foi un verdadeiro trío de Ases que, curiosamente, excedeu as cotas de calidade de case todo o produto estranxeiro que fun capaz de acudir a ver entre medias. Pero o cinema español, claro, é unha merda.
