Adoro Star Wars dende que era neno. Todos eses personaxes, situacións e iconas que trouxo consigo a triloxía orixinal amontóanse na miña cabeza dende antes mesmo de ter uso de razón. Recordo vagamente o feito de ver por primeira vez “A vinganza dos Sith” e a moi esquecible “O ataque dos clones” pero antes diso, a nada: o resto están aí dende sempre. E aínda que o meu amor incondicional termina onde o fai o Episodio VI profeso por esta saga un sentimento de agarimo e admiración absolutamente irracional e admito, por tanto, que non podo sequera tratar de ser imparcial con ela. Aínda que devandito sexa de paso, a imparcialidade nestes temas sempre me pareceu absurda.
O anuncio desta Historia de Star Wars puxo moi nerviosa a moita xente. Era a primeira película que exploraba as marxes da serie principal (ese Universo Expandido) e abría a caixa de Pandora dos spin offs na pantalla grande, supoñendo unha gran primeira declaración de intencións por parte de Disney desde a compra de Lucasfilm: non vai haber ningún tipo de piedade. Cunha nova triloxía a medio cocer e a cinta sobre Han Solo confirmada, xa non hai lugar para ningún tipo de dúbida a este respecto. O xigante empresarial non só non ten ningunha intención de deixar morrer á galiña dos ovos de ouro senón que vai tratar de sacarlle todo o proveito posible, e coa cancelación de todos os proxectos da marca Star Wars no mundo dos videoxogos (incluído o prometedor 1313) a principal xanela de explotación está xa máis que clara. Esta primeira incursión no cinema sen o subtítulo de Episodio retrocede algunhas décadas para recrear a fazaña que deu pé a todo este universo cinematográfico; á premisa que serviu de escusa para aquela marabillosa primeira triloxía: o roubo dos planos da estación espacial máis famosa da Galaxia, a Estrela da Morte.
Rogue One é unha cinta anómala. É o elemento estraño dentro dun universo máis que consolidado. Xa escribín sobre como O Espertar da Forza sentía como unha peza máis da saga. Sobre como, de feito, sentía moito máis como unha película de Star Wars que calquera das tres que conforman a nova triloxía. E con todo, Ameaza Pantasma e calquera das súas coetáneas tiñan moi claro que querían ser, e aínda que coincida no diagnóstico de produto errado hei de recoñecer que polo menos o apostaban todo ao reinicio da franquía, ao cambio de perspectiva para afastarse en forma e fondo da fórmula Star Wars. Os principais problemas de Rogue One proveñen da súa falta de identidade, da carencia de valentía para ser outra cousa. A liña para seguir é clara e perfectamente visible, e non creo que esa ausencia de identidade propia sexa consecuencia da incompetencia tanto como da imposición. Xa hai tempo que se fala da maneira na que Disney parece tratar de homoxeneizar cada un dos seus produtos, á fin e ao cabo, e temo que non tardará demasiado en chegar o día en que a Experiencia Marvel ou a Experiencia Star Wars pasen a formar parte dun todo moito máis grande denominado Experiencia Disney. Pero bo, que vou saber eu.
A película, fose como fose, deixa pasar unha oportunidade enorme para afastarse dos canons da súa propia franquía e tratar de aproximarse a ela dunha forma distinta, porque se algo bo supón un spin off é a carta branca que ofrece para facer experimentos que ninguén consentiría dentro dunha entrega principal. Ao final Rogue One queda a media hasta e as novidades máis importantes e diferenciadoras parecen non tratarse máis que da ausencia dos icónicos títulos iniciais e dos personaxes protagonistas. Non queda nin rastro da que os rumores dicían que sería a primeira película de atracos dentro do Universo Star Wars, e case nada desoutro drama bélico.
Con todo, a cinta tampouco vai precisamente á deriva. Poida que lle falte valor e identidade, pero que lle cortaran as ás non quere dicir necesariamente que non sexa capaz de voar. Aquí non hai estilos nin temas demasiado novos, pero aínda con todo o dito, o certo é que as influencias de Rogue One hai que buscalas tamén no cinema bélico e non só nas clásicas películas de aventuras. Tras a chegada ao poder do Emperador o Imperio Galáctico atópase en pleno apoxeo. Os Soldados alagan as rúas e a maior parte da sociedade atópase oprimida baixo a inflexible man de Lord Vader. O Senado, a única institución co poder suficiente para tratar de paliar os actos do Imperio ve como as súas capacidades minguan día tras día e toda a Galaxia está sumida nun profundo estado de malestar e tensión. A situación parécese moito a un canellón sen saída e todo parece indicar que algo está a piques de suceder. O Senado será destruído xunto con Alderaan pouco tempo despois, claro, pero iso aínda non o sabe ninguén.
Hai un bo traballo a ese respecto dentro da cinta. Entre Edwards (Godzilla, 2014) e os guionistas conseguen recrear á perfección ese clima de entre-guerras no que todos son inimigos e ninguén está seguro en ningures, e no que imperan a tensión, a inquietude e os constantes controis militares. Ningunha das películas clásicas exploraba este Universo nese sentido, os protagonistas érano ata as últimas consecuencias e a trama poucas veces se afastaba deles para dignarse a contextualizar a súa historia nun aquí e un agora. Luke e compañía loitaban por unha sociedade que apenas coñeciamos e os planetas estalaban sen que soubésemos moi ben o que había neles. Rogue One tenta romper, con certa intención tímida pero claramente patente, o maniqueísmo que rexe toda a saga. Os malos son igual de malos, para que mentir, pero trátase de dotar de certos matices á causa da Alianza Rebelde: unha organización dividida polas personalidades individuais, que non dubida en cometer actos de dubidosa moralidade en nome do ben común e conta con faccións extremistas que lembran máis a unha banda terrorista que ao clásico bando dos bos. Gústame pensar que a película ten certo carácter redentor nese aspecto, porque non só actualiza certas carencias senón que re-contextualiza algunhas situacións clásicas para dotalas de certo sentido.
O feito de non afastarse demasiado dos personaxes e as historias ás que estamos familiarizados tamén ten o seu lado bo. Preferise que non fóra así, a verdade, pero polo menos a cinta aproveita ese conformismo para tocarnos a fibra en máis dunha ocasión. Non é un segredo para ninguén que pretendían rescatar a Darth Vader e persoalmente tiña medo de que a súa aparición resultase en ou ben un cameo innecesario ou ben un absoluto roubo de protagonismo, pero a verdade é que o souberon aproveitar a mar de ben. As súas escenas, aínda que argumentalmente non achegan demasiado, a máis dun seguidor da saga galáctica faranlle poñer os pelos de punta.
É importante priorizar a contextualización da cinta, falar da súa formulación, da súa dirección e deixar claras as súas carencias por unha sinxela razón: a partir de aquí non hai moito que dicir. Rogue One é, con todo o que iso leva, outra película de Star Wars. O ton da aventura sobrevoa a cinta, os personaxes son variados, non demasiado profundos e máis ou menos entrañables, e aínda que pretende resultar un pouco máis seria ou escura os chascarrillos constantes, o humor lixeiro e as chiscadelas á saga seguen aí. Igual que sempre. Tecnicamente é un pouco máis atrevida en canto a fotografía, sendo capaz de transmitir o fascinante deste Universo con non pouco acerto e exactitude, e a música corre a cargo de Michael Giacchino, que apoiándose nas pezas orixinais de Williams logra desenvolver unha banda sonora á altura, utilizando leit motivs clásicos para acabar desviándose cara a composicións novas pero conservadoras. É unha mágoa o desaproveitamento de Ben Mendelsohn e Forest Whitaker, grandes actores sen demasiado espazo para lucirse nin desenvolver matices, pero a repartición en xeral resulta o suficientemente convincente.
Polo demais, a cinta só peca de certa falta de ritmo no seu primeiro terzo, dalgún que outro dramatismo que non é capaz de facernos sentir e dun abuso de CGI facial absolutamente innecesario, pero polo xeral a iconografía de Star Wars segue sendo o suficientemente forte como para aguantar sen demasiados problemas o peso das incongruencias narrativas. É tan inevitable sentir a decepción da oportunidade desperdiciada como a emoción de ver unha vez máis aos X-Wings sucar as estrelas e á Estrela da Morte emerxer de entre as nubes ata tapar o mismísimo sol. O visionado analítico podería ser algo máis crítico con esta película pero consideraría inxusto pola miña banda menosprezar a sensación do corazón encolleito. Non sei se as gadoupas de Disney son as mellores para manexar esta nave e nin sequera estou seguro de que esta fose unha nave que necesitase despegar outra vez, pero prodúceme certa sensación de alivio o feito de comprobar que foron capaz de facer outra boa película de Star Wars sen un resultado desastroso nin a necesidade de acender ningún sabre láser. Ou case ningún.
Miguel García Otero.
